-
مینا بخشنده
نقطۀ آغاز
«اگر سینماگر مستقل باشی و رفیقی در شورای صنفی نداشته باشی، اهل باندبازی نباشی، ارگانی نباشی و ... با حداقل‌ها فیلم شریف بسازی و یک ماه پیش تقاضای اکران عید را داشته باشی، حتی اسمت را در شورای صنفی نمی‌آورند و سینمادارها بدون دیدن فیلم می‌گویند نفروشه! شرم‌آور است» (حکمت، 1399). «گفتیم چرا تعداد سانش متری شیش‌ونیم کمتره؟ گفتند چون تایم فیلم بالاست. الان که تایم سرخ‌پوست 90 دقیقه است، چرا تعداد سانسش کمتره؟ تایم بهانه است. بگین موضوع چیزای دیگر است» (خبرآنلاین، 1398). «همین‌که چهار سال بعد از آماده‌شدن فیلم حکایت دریا هنوز نتوانسته بودیم آن را روی پرده ببریم نشان‌دهندۀ اوضاع اکران در سینمای ماست. آن هم فیلمی که به هر حال بازیگران بزرگی دارد. حکایت دریا به هر حال برای نمایش بر پردۀ سینما ساخته شده و حالا از اینکه باید بر صفحات چند اینچی کامپیوتر و گوشی نمایش داده شود، من فیلم‌ساز به هیچ وجه احساس خوبی ندارم» (خبرآنلاین، 1399).
این‌ها چند نمونه از اظهارنظر سینماگران شناخته‌شده و اعتراضات به نحوۀ اکران آثار سینمایی و تولیداتشان است که هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری برایشان صرف شده است. واقعیت این است که داستان اکران آثار سینمایی در ایران داستانی است به قدمت ساخت فیلم سینمایی در ایران. از همان ابتدا مسئله این بود که چه فیلم‌هایی و چگونه اکران شوند. از همان زمان ساخت و اکران فیلم «دختر لر» و رقابت‌هایش با آثار خارجی تا دوران پیش از کرونا که رقابت بر سر اکران نوروزی، اکران عید فطر و ... جنجال‌برانگیز می‌شد، این مسئله وجود داشته است.
البته برای حل آن و اکران عادلانه و با شرایط برابر برای همۀ فیلم‌ها هم تلاش‌هایی شده است و گاهی مقرراتی تدوین شده و سعی شده در آن راستا عمل شود. همۀ این مراحل اما هنوز هم نتوانسته به‌طورکامل رضایت سینماگران و کارگردانان و تهیه‌کنندگان را جلب کند.
دوگانۀ سینما به‌مثابۀ سرگرمی یا سینما به‌مثابۀ هنر والا در طول همۀ این سال‌ها یکی از چالش‌های این حوزه است و هر بار یکی از این دو گروه توانسته‌اند دست بالا را در پردۀ سینماهای ایران داشته باشند.
این گزارش مستندنگارانه از مسیری می‌گوید که به «سمفا» یا «سامانۀ فروش و اکران سینمای ایران» رسید تا به‌عنوان راه‌حلی برای بهبود مسئلۀ اکران و رفع انحصار ارائه شود. این مسیر را از گذشته‌های دور شروع می‌کنیم تا تصویری بهتر از مسئلۀ اکران داشته باشیم.