گزارش رصد فرهنگی (49)

وضعیت فرهنگی ارتباطی محرم

آنچه پیشِ روی شماست، گزارشی از وضعیت و برخی مسائل فرهنگی ارتباطی دهۀ محرم سال 1445 هجری قمری است که براساس آخرین نتایج نظرسنجی ملی دربارۀ مشارکت و حضور در آیین‌های عزاداری دهۀ اول محرم در مرداد 1402 هجری شمسی و همچنین تحلیل و بررسی سیاستی پررنگ‌ترین مناقشات فرهنگی در باب دهۀ محرم امسال ازجمله حسینیه‌های رسانه‌ای و تحولات جدید حوزۀ مداحی و هیئت است.
نشریۀ حاضر که تحت‌عنوان «گزیدۀ نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395» به‌وسیلۀ مرکز آمار ایران ارائه شده است، حاوی گزیده‌ای از اوّلین و مهم‌ترین یافته‌های سرشماری است. این نشریه اطلاعات کلّی و اجمالی را ارائه می‌کند و هدف از تدوین آن، پاسخ‌گویی به نیازهای کاربران اطلاعات سرشماری است.
«ارتباطات بین‌المللی و جهانی فرهنگ» پنجمین گزارش از سلسله گزارش‌های توصیه‌های سیاستی دربارۀ مسائل فرهنگی و هنری است که در معاونت پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به‌وسیلۀ مهرداد محمدی تدوین شده است.
مقالۀ «تحلیل وضعیت موجود ساماندهی نهادهای فرهنگی کشور با نگاهی به مفهوم و مبانی مهندسی فرهنگی» را غلامرضا گودرزی و محمد شیخ‌زاده نوشته‌اند و بهار 1388 در نامۀ پژوهش فرهنگی منتشر شده است.

مدیر مرکز رصد فرهنگی کشور:

زلزله فقط یک تکانۀ فیزیکی نیست

اصغری در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو: زلزله درعین‌حال که شکاف‌های طبیعی را تحریک می‌کند، می‌تواند شکاف‌های فرهنگی را نیز تکان دهد. زلزله بیش از آنکه یک اتفاق طبیعی باشد، تأثیرات انسانی و فرهنگی دارد که پیش از آن و بعد از آن نیز امتداد دارد. مقایسۀ داده‌های فرهنگی قبل و بعد از زلزله اهمیت زیادی دارد که دنیا نیز در زلزله‌های اخیر ترکیه و سوریه توجه زیادی به این امر کرده است. کشور ما هم زلزله‌خیز است و با ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن آشنا شدیم.
محمد اصغری در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو: نبودن سوگ جمعی در مواجهه با زلزلۀ خوی به‌عنوان یک مکانیزم تسکینی باعث شد که مسائل فرهنگی و اجتماعی زودتر از موعد مرسوم خودش را نشان دهد. ضروری است این‌ها را خوب بشناسم و به یک سیاست فرهنگی و اجتماعی در ابعاد آن برسیم.
محمد اصغری در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو: تلاش کردیم که مقایسه‌ای بین ارزش‌ها، اخلاق و شاخصه‌های فرهنگی مردم خوی قبل و بعد از بحران را داشته باشیم تا بتوانیم به سیاست‌گذاری در این حوزه کمک کنیم.
جنگ روسیه و اوکراین فرصتی است برای تأمل در مباحث فرهنگ و امنیت فرهنگی که می‌تواند برای کشور ما نیز مفید باشد. یادداشت «جنگ روسیه و اوکراین، فرصتی برای ارتقای امنیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» نوشتۀ حسین تدین به این موضوع می‌پردازد.
«گردآوری و اولویت‌بندی مسائل فرهنگ عمومی در ایران بر اساس نظر خبرگان فرهنگی» در سال 1387 در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است. مجری این طرح مهدی ادیبان، ناظر علیرضا صادق‌زاده و همکاران طرح محمود نجاتی حسینی، مسعود کوثری، ابراهیم غلامپور، ذبیح‌الله رستمی، میرحسن آذری و علی عربی یودند.

گفتگوی روزنامه ایران با عماد افروغ، عضو کارگروه رصد فرهنگی کشور

باید شکاف بین فرهنگ رسمی و عمومی را رصد کنیم

تاکنون چهار جلسه کارگروه رصد فرهنگی تشکیل شده و اولین جلسه آن در دولت سیزدهم به‌زودی تشکیل خواهد شد. به همین مناسبت روزنامه ایران با عماد افروغ (جامعه‌شناس و عضو کارگروه رصد فرهنگی) گفتگویی انجام داده است که متن آن در سایت مرکز رصد فرهنگی کشور بازنشر می‌شود.
مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن در سال 1392 کتاب «فرهنگ و جهانی‌شدن» را منتشر کرد. این کتاب تلخیص و ترجمه هفت کتاب است: 1- فرهنگ، فرد اینگلس، 2- نظام چندفرهنگی در جامعه جهانی، پیتر کیویستو، 3- فضای فرهنگ‌های جهانی معماری، شهرگرایی، هویت، آنتونی کینگ، 4- مردم‌شناسی جهانی‌شدن: مجموعه مقالات،جاناتان خاویر ایندا و رناتو روسالدو، 5- جهانی‌شدن و تمدن‌ها، مهدی مظفری، 6- هویت‌های دولتی و همگن‌سازی مردم، هیثر رائه و 7- دانشگاه در عصر جهانی‌شدن، روجر کینگ.
از یک منظر رابطه میان فرهنگ با سیاست رابطه کل و جزء یا عام و خاص است. در چنین وضعی سیاست درون فرهنگ جای می‌گیرد. از منظری دیگر، از یک نظر با تأکید بر بخش ارزش و اخلاق و اعتقاد، فرهنگ از سیاست جدا می‌شود. در چنین وضعی ممکن است سیاست هدف اخلاقی پیدا کند، اما خود از مقوله اخلاق نیست. این گزارش پژوهشی با عنوان «نسبت فرهنگ با سیاست و اقتصاد» توسط سیدمحمد محمدی و مسعود پدرام در سال 1397 توسط دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.

مطالعات راهبردی (5)

مسئله‌شناسی در حوزه فرهنگ

هدف این نوشتار ارائه ادبیات و تحلیلی از چگونگی صورت‌بندی مسائل در حوزه فرهنگ و فراهم آوردن بستری مناسب برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان فرهنگی برای دستیابی به یک دستور کار قابل اتکاء از مسائل فرهنگی است، که بتوانند در شرایط منسجم‌تری بر مسائل فرهنگی نه مسلط بلکه فائق آیند. گزارش «مسئله‌شناسی در حوزه فرهنگ» توسط دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1395 منتشر شده است. در مطلب حاضر بخش‌هایی از این گزارش به همراه متن کامل آن ارائه شده است.