-
میثم ملکشاه
کارشناسی ارشد فلسفه علوم اجتماعی
در مطلب حاضر بخش‌هایی از این پیمایش ملی درباره این موضوع که ایرانیان از کدام منابع اخبار و داده‌های موردنیاز خود را به دست می‌آورند و همچنین نظر آن‌ها نسبت به عملکرد صداوسیما به‌عنوان مهم‌ترین و عمده‌ترین رسانه رسمی کشور چیست؛ ارائه شده است.
روش‌شناسی پژوهش
جامعه آماری پژوهش
جامعه آماری این طرح، مجموع افراد 18 سال به بالای خانوارهای شهری (ساکن در شهرهای مرکز هر شهرستان) در 31 استان کشور در زمان اجرای طرح است. روش انتخاب شهرها به‌صورت تمام شماری بوده است. برابر با آخرین تقسیمات کشوری تا مهرماه 1393 در کشور 426 شهرستان تعریف‌شده که شهر مرکز هر شهرستان (برابر با 426 شهر) جامعه آماری اول این پژوهش را تشکیل می‌دهد. برای هرکدام از شهرها متناسب با طبقه جمعیتی آن‌ها، حجم نمونه تعیین‌شده است.
روش نمونه‌گیری
برای به دست آوردن نتایج دقیق و صحیح از روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای استفاده‌شده است. در مرحله اول با استفاده از نقشه‌های به‌روز شده مرکز آمار ایران و همچنین بانک‌های اطلاعاتی مربوط به بلوک‌های شهری، به نمونه‌گیری از بلوک‌های هر شهر اقدام شده است. در مرحله دوم پس از مشخص شدن بلوک‌های نمونه، با 10 خانوار ساکن در بلوک موردنظر، که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک، انتخاب‌شده‌اند، مصاحبه شده است.
نمونه‌ها
پهنه جامعه آماری پیمایش وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران، 426 شهر مرکز شهرستان در کشور با حجم نمونه 82500 نفر است.
جمع‌آوری داده‌ها
این گزارش با تهیه ابزار مناسب که پرسشنامه محقق ساخته و با تکنیک مصاحبه حضوری، داده‌های پژوهش، جمع‌آوری و چگونگی توزیع و روابط متغییرهای موردمطالعه در سطح ملی، استانی و شهری جامعه آماری موردمطالعه تهیه‌شده است.
یافته‌های پژوهش
مهم‌ترین یافته‌های پژوهش در بحث منابع کسب خبر و ارزیابی عملکرد صداوسیما به‌قرار زیر است:
به‌رغم توسعه و گسترش رسانه‌های گوناگون و راهکارهای مختلف دستیابی به اخبار و داده‌ها، هنوز رادیو و تلویزیون مهم‌ترین منبع کسب خبر در جامعه ایرانی محسوب می‌شوند. باوجود افت هژمونی و سلطه این رسانه نسبت به گذشته، اما هنوز 54.1 درصد از جامعه اخبار خود را از این رسانه دریافت می‌کنند.
واقعیت آن است که دیگر ماهواره، سایت‌های خبری و کانال‌های رسانه‌های اجتماعی، تبدیل به یکی از مهم‌ترین منابع خبری جامعه شده‌اند. منابعی که اهمیت آن‌ها در کسب خبر درحال‌گسترش است. براساس نتایج این نظرسنجی، 22.5 درصد از افراد جامعه اخبار و داده‌های موردنیاز خود را از ماهواره و اینترنت تأمین می‌کنند.
جدول 1: منابع کسب خبر در جامعه ایران
|
منبع |
درصد |
|
روزنامه‌ها |
2.7 |
|
رادیو و تلویزیون |
54.1 |
|
ماهواره و اینترنت |
22.5 |
|
دوستان و خانواده |
7.3 |
|
ترکیبی از موارد بالا |
13.5 |
هنگامی‌که از پاسخگویان در رابطه با اولین منبع دریافت خبر پرسیده می‌شود، به نظر می‌آید که اهمیت و جایگاه تلویزیون، رادیو، ماهواره و اینترنت به‌عنوان منابع خبری به‌شدت افزایش می‌یابد به‌طوری‌که این منابع، به‌تنهایی 89.8 درصد از منابع دست‌اول خبری جامعه را تشکیل می‌دهند.
جدول 2: اولین منبع مورد رجوع برای کسب خبر در جامعه ایران
|
منبع |
درصد |
|
روزنامه‌ها |
2.6 |
|
رادیو و تلویزیون |
61.5 |
|
ماهواره و اینترنت |
28.3 |
|
دوستان و خانواده |
7.0 |
|
ترکیبی از موارد بالا |
0.5 |
ارزیابی پاسخگویان از عملکرد صداوسیما: هرچند نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که پاسخگویان تا حدی از عملکرد صداوسیما رضایت دارند اما این رسانه و مطالب مطروحه در آن را حرف و دیدگاه مردم نمی‌دانند. بیش از 58 درصد از مردم در پاسخ به گویه «صداوسیما حرف دل مردم را می‌زند.» گزینه خیر را انتخاب نموده‌اند.
جدول 3: ارزیابی پاسخگویان از عملکرد صداوسیما
|
گویه ها |
بله (درصد) |
خیر (درصد) |
|
برنامه‌های تلویزیون برای کودکان مفید و آموزنده است. |
78.3 |
21.7 |
|
به اخبار صداوسیما نمی‌توان زیاد اعتماد کرد. |
38.6 |
61.4 |
|
برنامه‌های صداوسیما باعث دین‌دار شدن مردم نشده است. |
44.9 |
55.1 |
|
برنامه‌های صداوسیما باعث ایجاد امید و نشاط در مردم شده است. |
55.6 |
44.4 |
|
برنامه‌های تلویزیون جذاب نیستند. |
47.3 |
52.7 |
|
صداوسیما حرف دل مردم را می‌زند. |
41.7 |
58.3 |
|
برنامه‌های تلویزیون سطح آگاهی و شعور اجتماعی جامعه را بالا نمی‌برد. |
43 |
57 |