گزارش فرهنگ اقتصادی به آخرین آمارها و اطلاعات ارزش‌ها و نگرش‌ها و رفتارهای اقتصادی می‌پردازد.

براساس داده‌های موجود، تعداد فرزندان بی‌شناسنامه حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی بیش از 100هزار نفر است. بسیاری از این افراد بیشتر خود را به‌سمت مادر متمایل می‌دانند اما در جامعه این‌طور پذیرفته نشده‌اند و ازاین‌رو درگیر سرگردانی هویتی هستند. بی‌هویتی قانونی مادرایرانی‌ها نتایج عمیق فرهنگی در زیستار فردی افراد و جامعۀ پیرامونی به‌وجودمی‌آورد و در نسل‌های بعدی آسیب‌های فرهنگی اجتماعی بزرگ‌تری را در پی خواهد داشت. این گزارش در تلاش است تا روند قانونی طی‌شده در مورد قانون تابعیت مادرانه را به‌طورخلاصه شرح دهد و با ارائۀ آمارهای موجود و روایت‌هایی از زندگی این افراد وضعیت فعلی را روشن کند. به‌علاوه با تشریح ابعاد فرهنگی زیستار مادرایرانی‌ها بتواند پیشنهادات مؤثری برای سیاست‌گذاری در این حوزه ارائه دهد.

گزارش «وضعیت مهاجرت ایران» به بررسی روندهای مهاجرت از ایران و مهاجرت به ایران می‌پردازد. در این گزارش به مسائل مهم حوزۀ مهاجرت اعم از آمار مهاجران، آموزش مهاجران حاضر در ایران، مسئلۀ مادرایرانی‌ها، سازمان ملّی مهاجرت، نخبگان مهاجر در ایران و مهاجرهراسی یا مهاجرستیزی پرداخته شده است.

این گزارش که براساس جدیدترین داده‌های آماری وضعیت حجاب در جمهوری ترکیه تهیه شده، ضمن مروری بر تاریخ مجادله بر سر حجاب در ترکیه از دوران آتاتورک تا به امروز، به صنعت و بازار حجاب در ترکیه می‌پردازد و توصیفی از مسائل امروزین حجاب در ترکیه ارائه می‌کند. درنهایت نیز با تکیه بر داده‌های جدیدالانتشار، مروری جامع بر وضعیت حال حاضر حجاب در ترکیه ارائه می‌دهد.

آنچه در پی می‌آید، ابتدا گزارشی از ارزش‌ها و نگرش‌های مردم خوی مبتنی بر نتایج «پیمایش وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعۀ ایران» است که در سال 1396 انتشار یافته است. این گزارش ازاین‌رو واجد اهمیت است که آشنایی با وضعیت پیشابحران در خوی رخ دهد و برای فهم تأثیرات زلزله در خوی تکرار این پیمایش پس از گذار از مراحل ابتدایی بحران و تثبیت نسبی شرایط محیطی، ضروری است. به‌علاوه در ادامه رصد فرهنگی وضعیت پسازلزله با استفاده از روش مردم‌نگاری سریع آمده است که حاصل مشاهدات میدانی پژوهشگران مرکز رصد فرهنگی کشور و مردم‌نگاران و اساتید همکار مرکز در مناطق زلزله‌زدۀ خوی است.

پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از تحلیل ثانویۀ پیمایش‌های ملّی، فراز و فرود گرایش‌های فردگرایانه و جمع‌گرایانه در ایران را در دو حوزۀ ارزش‌ها و نگرش‌های فرهنگی و چگونگی مصرف کالاهای فرهنگی نشان دهد. بازۀ زمانی موردبررسی، از سال 1353 تا سال 1398 را دربرمی‌گیرد.

یافته‌ها و تحلیل‌های این گزارش در مورد تحول در فناوری اطلاعات و ارتباطات و تغییراتی که در روند مرجعیت رسانه‌ای و خبری جامعۀ ایران رخ داده است، نشان می‌دهد که آیندۀ رسانه‌ای ایران و جهان پیچیده، متنوع، متکثر و رقابتی است و سیاست‌های رسانه‌ای موجود مانند طرح صیانت از فضای مجازی، فیلترینگ و پارازیت‌های ماهواره‌ای، مواجهه‌ای هدفمند و کارآمد با این جهان رسانه‌ای متنوع و رقابتی نیست.

نظام آموزشی کشور نباید تجربۀ آموزش مجازی در دورۀ کرونا را کنار بگذارد. بسیاری از مسائل و مشکلاتی که در مورد آموزش مجازی گفته می‌شود، مربوط به مسائل زیرساختی، فنی و سازمانی است و به نفس این شیوۀ آموزش و بهره‌وری آن مربوط نیست. بنابراین بهتر است در کنار آموزش حضوری، آموزش مجازی نیز در برخی از روزهای هفته، ماه یا سال درنظرگرفته شود تا در صورت ایجاد بحران (هر بحرانی) نظام آموزشی کشور با وقفه مواجه نشود. البته آموزش مجازی فقط مختص زمانه‌های بحران نیست، در روزهای عادی نیز می‌توان از قابلیت آن بهره برد. هم‌اکنون و در آینده، آموزش و پژوهش در دنیای فناوری و مجازی اهمیت اساسی دارد.

مسئله‌آمیز بودن مقولۀ گروه‌های مرجع در ایران بر کسی پوشیده نیست. رقابت گروه‌های مختلف برای کسب مرجعیت اجتماعی، سیاسی و فکری، بحث بر سر افول جایگاه و اثرگذاری گروه‌های مرجع پیشین از روحانیت تا روشنفکران، ظهور یا گسترش روندهای جدید مانند «سلبریتی‌سازی» در عرصۀ کسب مرجعیت‌های اجتماعی و نگرانی از گروه‌های مرجع جدید و نوظهور، ازجمله مسائل مناقشه‌برانگیز مرتبط با گروه‌های مرجع در جامعۀ ایران بوده است. متن حاضر به دنبال آن است ضمن شناسایی اهمیت و جایگاه گروه‌های مرجع در ایران باتوجه‌به متغیرهای جمعیت‌شناختی، مرجعیت برخی گروه‌های مهم را که طی زمان دستخوش تغییر شده است، مطالعه کند. این گزارش را فاطمه فلاح نوشته است.

هرچند کالاهای فرهنگی بر همۀ افراد تأثیر دارد اما به سبب تأثیرپذیری بیشتر گروه‌های جوانان و کودکان، در مطالعات و سیاست‌گذاری‌ها این گروه‌ها اهمیت بیشتری دارند. ازهمین‌رو در این گزارش تولید و مصرف کالاهای فرهنگی کودکان مدنظر قرار گرفته است. تولید کالاهای فرهنگی در حوزۀ کودکان به چه صورت است؟ میزان مصرف هر کدام از کالاهای فرهنگی در کودکان چقدر است؟

هدف اصلی این گزارش بررسی و تحلیل عملکرد «ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد» و عملکرد «کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد» بر اساس داده‌ها و اطلاعات گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ بر اساس این بررسی، سعی بر این است که پیشنهاد‌هایی راهبردی برای ستاد، جهت افزایش کارایی و اثربخشی فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد داشته باشیم.

این گزارش به رویدادها و دگرگونی‌های تئاتر ایران (سیاست‌گذاری و اجرای آن) در دورۀ یک‌سالۀ 1398 می‌پردازد، گرچه به دلیل گسترش بیماری کووید 19 و تأثیر بنیادینش بر شرایط تئاتر، به‌ناچار وضعیت تئاتر تا میانۀ سال 1399 نیز بررسی شده است. این گزارش توسط رضا کوچک‌زاده نوشته شده است.

فرهنگ اقتصادی عبارت است از نگرش‌ها، گرایش‌ها، رفتارها و کنش‌های اقتصادی افراد در یک اجتماع و هر آنچه که افراد در مورد پدیده‌های اقتصادی می‌اندیشند و در حوزة اقتصاد عمل می‌کنند. گزارش حاضر سعی دارد بر مبنای یافته‌های حاصل از پژوهش‌های دیگر به توصیف فرهنگ اقتصادی ایرانیان بپردازد. این گزارش توسط دکتر خیام عزیزی مهر، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نوشته شده است.

هدف اصلی این گزارش توصیف ابعاد فرهنگی خانواده در حوزه ازدواج، طلاق و باروری در ایران است. در این راستا تلاش می شود، ضمن مرور برخی از تحولات اخیر و روندهای تغییرات رفتاری و نگرشی در حوزه ازدواج و خانواده در ایران، برخی از ابعاد فرهنگی خانواده شناسایی شود. این گزارش توسط دکتر حجیه بی‌بی رازقی نصرآباد، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور نوشته شده است.

در چند دهه اخیر در ایران مباحثی درباره کم‌رنگ ‌شدن اخلاق و ویژگی‌های اخلاقی در کشور به‌وجود آمده است و برخی از محققین و اندیشمندان بر این باورند که جامعه در مسیر زوال اخلاقی قرار گرفته است؛ گرچه برخی دیگر معتقدند روند کلی زندگی مدرن در تمام جوامع به این سمت رفته است و مشکلات اخلاقی را ناشی از سازمان و ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی قلمداد می‌کنند. از اینرو گزارش رصد ارزش‌های اخلاقی در جامعه ایران (بررسی روند تغییر ارزش‌های اخلاقی در طی چند دهه اخیر) تلاش کرده با بررسی داده‌ها، اطلاعات و نتایج پیمایش‌های ملی به بررسی وضعیت اخلاق در جامعة ایران بپردازد و به این سوال پاسخ دهد که وضعیت اخلاق در جامعه ایرانی با تمام مناقشاتی که درباره اخلاق، تعریف آن و مرزبندی‌های معرفت‌شناختی‌اش وجود دارد؛ چگونه است؟ این گزارش توسط سجاد یاهک و سما کشاورز دیزجینی نوشته شده است.