مسئله‌شناسی حجاب در جامعۀ ایرانی

پراکندگی نتایج مطالعات ناظر به حجاب، ضرورت مرور نظام‌مند پژوهش‌های ذیربط را به‌منظور دست‌یافتن به تصویری نسبتاً روشن از آورده‌ها و چالش‌های مطالعاتی آشکار می‌کند. پرسش‌های پژوهش‌ حاضر ناظر به توصیف وجوه روش‌شناختی، تبیینی و کارکردی پدیدۀ حجاب در جامعۀ ایران طی مطالعات سال‌های 1383-1397، همچنین ایضاح نقدهای وارد بر آن مطالعات است. بر پایۀ نتایج پژوهش، نه مسئلۀ محوری شامل عوامل مؤثر بر ارتقای فرهنگ حجاب، قلمرو حجاب، پیامدهای فردی و اجتماعی حجاب، شبهات و آسیب‌شناسی حجاب، مسئولیت حکومت در قبال فرهنگ حجاب، تحولات حجاب و تلقی از حجاب در جامع موردتوجه پژوهشگران داخلی قرار گرفته‌اند. همچنین به استناد برداشت‌های تفسیری حاصله، موارد چندگانه‌ای مشتمل بر عدم‌توجه محققان به ملاحظات روش‌شناختی مندرج در پارادایم کمی، تقلیل سطح علمی پژوهش‌ها به مطالعات ترویجی و مروری، حصر حداکثری پژوهش‌ها به کلان‌شهرها و کنارگذاری شهرهای کوچک‌تر از شمول مطالعه، تغلب نگاه آسیب‌شناسانه به حجاب در مطالعات و تغافل پژوهشگران از ابعاد تفسیری و معناکاوانه مرتبط با آن، تقلیل طیف کثیری از کارکردهای دنیوی و اخروی حجاب به ملاحظات معطوف به امر جنسی، نبود راهکارهای مبتنی بر مطالعات میدانی در مواجهه با معضلۀ حجاب و سرانجام بی‌توجهی به رویکردهای میان‌رشته‌ای در حکم نقدهای وارد بر مطالعات منتخب هستند. موارد فوق‌الذکر، امکان تعریف دستورکارهای پژوهشی جدید پیرامون مسئلۀ حجاب در جامعۀ ایرانی فراهم می‌آورد.

لینک دریافت مقاله از مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران