گزارش رصد فرهنگی (6)

رصد در نگاه مقام معظم رهبری

این گزارش با استفاده از روش تحلیل مضمون، بیانات و ابلاغیه های مقام معظم رهبری با موضوع رصد را تحت سه مضمون کلیدی، یکپارچه کننده و کلان تحلیل کرده است. در این پژوهش بیانات و ابلاغات معظم له در خصوص رصد مبتنی بر کنش، ذیل دو مضمون کلان دسته بندی شده اند: 1- رصد کنش مدار؛ و 2- رصد واکنش مدار که خود به دو نوع «رصد محیطی» و «رصد سیاستی و گفتمانی» تقسیم می شود.

پیمایش ملی رفتارهای فرهنگی ایرانیان

پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی 1378 (موج اول)

پیمایش ملی «فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی در 28 شهر مرکز استان کشور: رفتارهای فرهنگی ایرانیان» در سال 1378 توسط دفتر طرح های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرا شد. مدیریت علمی این طرح بر عهده دکتر احمد رجب زاده بود. موج دوم و سوم این پیمایش ملی در سال های بعد با عنوان «پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی» تکرار شد.
سالنامهٔ آماری سال 1395 سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حاوی مجموعه‌ای از آخرین اطلاعات آماری موجود در حوزه‌های مرتبط با این سازمان است. انتشار این سالنامه از سال 1394 آغاز شد و هر سال اطلاعات آن به روز می‌شود.
سالنامهٔ آماری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حاوی مجموعه‌ای از آخرین اطلاعات آماری موجود در حوزه‌های مرتبط با این سازمان است. انتشار این سالنامه از سال 1394 آغاز شد و هر سال اطلاعات آن به روز می‌شود.
مقاله حاضر به معرفی پیمایش ملی «وضعیت، نگرش و مسائل جوانان ایران» که در سال 1381 انجام شده است می‌پردازد. نویسنده این مقاله حسین لطف آبادی دبیر وقت شورای علمی-پژوهشی سازمان ملی جوانان و مجری طرح مذکور است. این مقاله در فصلنامه پژوهشی-کاربردی مطالعات جوانان، شماره اول و دوم، زمستان 1381 و بهار 1382 منتشر شده است.
این پایان‌نامه به بررسی روند تغییرات ارزشی و رفاهی جامعه ایران طی 50 سال گذشته در بین سه نسل از ساکنان شهر تهران پرداخته است. این پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی دانشگاه تهران توسط ریحانه تمیزی‌فر در سال 1389 دفاع شده است.
در این مقاله روند تحول ارزش های اجتماعی جامعه ایران در تحقیقات انجام گرفته از سال 1353- 1388 بررسی شده است. این مقاله توسط محمدرضا طالبان، محمد مبشری و مصطفی مهرآیین نوشته شده و در مجله دانشنامه علوم اجتماعی دانشگاه تربیت مدرس، دوره دوم، فروردین 1389، شماره 3 منتشر شده است.
در سال 1353 نخستین پیمایش ملی کشور با عنوان گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران توسط علی اسدی و همکاران وی انجام شد. گزارش این پیمایش ملی در سال 1356 توسط پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ایران منتشر شد.
گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران حاوی مجموعه ای از آخرین اطلاعات اجتماعی و فرهنگی کشور است که تهیه و انتشار آن توسط مرکز آمار ایران از بهار سال 1399 آغاز شده است.
بنا به دستور معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور، داده‌های فرهنگی کلیه مراکز فرهنگی کشور باید در اختیار مرکز رصد فرهنگی کشور قرار گیرد.
در این پژوهش پس از توضیح ادبیات نظری این مطالعه با موضوع «فرهنگ فقر و فقر فرهنگی»، در فصول مختلفی با عناوین «توزیع اجتماعی هنر: سهم مردم آسیب‌پذیر در دسترسی به هنر»، «برای فقرا؛ علیه فقرا: طرح مسئلۀ فقر در آثار هنری»، «هنردرمانی: هنر برای آسیب‌دیدگان اجتماعی»، «اقدام اجتماعی هنر برای تهی‌دستان» و «جمع‌بندی: بازنگری در سیاست‌های هنر»، سعی شده نقش فرهنگ و هنر در کاهش آسیب‌های اجتماعی تشریح شود. در پایان پیشنهادهایی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق گسترش فرهنگ و هنر ارائه شده است.
تکمیل پرسشنامه‌های موج سوم پیمایش «مصرف کالاهای فرهنگی در ایران، در فروردین و اردیبهشت 1398 انجام شد. این پیمایش با هدف سنجش رفتارهای فرهنگی مردم ایران توسط دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات انجام شد. در این پیمایش ملی ۱۵.۵۰۰ نفر از افراد بالای ۱۵ سال ساکن شهر و روستا در ۳۱ مرکز استان­، ۸۵ شهر (غیر مرکز استان) و ۵۰۰ روستا مورد پرسش قرار گرفته‌اند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همانند سال‌های گذشته در سالنامه 1398 نیز مهم‌ترین آمار مربوط به فرهنگ و هنر را منتشر کرده است. این سالنامه فقط شامل اطلاعات مربوط به حوزه کاری و وظایف محوله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، فلذا آمار مندرج در این مجموعه شامل عملکرد سایر دستگاه‌هایی که به نوعی دارای فعالیت فرهنگی هستند نمی‌شود.