نویسنده

  • تصویر حسین خلیلی

    حسین خلیلی

اطلس تقاضای کتاب در ایران

«اطلس تقاضای کتاب در ایران» را حسین خلیلی در سال 1398 برای پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نوشته است که گزارش آن در ادامه می‌آید.
تصویر اطلس تقاضای کتاب در ایران

«اطلس تقاضای کتاب در ایران» پژوهشی است که با هدف شناخت وضعیت تقاضای عمومی برای کتاب و عوامل مؤثر بر آن انجام شده است. بدین‌جهت بررسی و ارزیابی در پنج بُعد وضعیت‌شناختی انجام شد که عبارت بودند از: میزان مطالعۀ کتاب، خرید کتاب؛ دسترسی به کتاب (شامل کتابخانه‌های عمومی، کتاب‌فروشی‌ها، توزیع کتاب و ناشران)؛ تولید کتاب؛ و رویدادها و برنامه‌های کتابخوانی.

روش پژوهش آمیختۀ کیفی و کمی و از نوع کاربردی بوده است. جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و اّسنادی است و با روش مرور نظام‌مند و همچنین مراجعه به مراکز مربوط به امور کتاب و کتابخوانی انجام شده است. روش تحلیل داده‌ها نیز توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر تحلیل محتوا و تطبیق داده‌ها بوده است. محدودۀ بررسی‌ها متمرکز بر روندهای دو دهۀ اخیر تاکنون بوده است. در خصوص هر یک از ابعاد موردبررسی برآیند توصیفی و نیز برآیند تحلیلی تقاضا عنوان شده و درنهایت نیز نتایج پژوهش در پاسخ به پرسش‌های اطلس ارائه شده است.

یافته‌های اطلس حاکی از آن است که میزان مطالعۀ کتاب و خرید آن با وضعیت مطلوب فاصلۀ زیادی دارد. به‌لحاظ وضعیت دسترسی، کتابخانه‌های عمومی از سطح کارآمدی متوسطی برخوردارند ولی وضعیت کتاب‌فروشی‌ها، توزیع کتاب و ناشران، تناسب لازم را با نیازهای جامعه دارا نیست. به‌لحاظ تأثیر رویدادها و برنامه‌های کتابخوانی، نمایشگاه‌های کتاب کارآمدی لازم را ندارند ولی در خصوص طرح‌های خانۀ کتاب و نیز برنامه‌های ملّی کتابخوانی (پایتخت کتاب، جشنوارۀ روستاها و عشایر دوستدار کتاب، جام باشگاه‌های کتابخوانی و جشنوارۀ مروجان کتابخوانی) شاهد تأثیرات سازنده بر وضعیت تقاضای کتاب هستیم.

294260