ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان بازنشسته

در گزارش حاضر، از میان ابعاد و متغیرهای مورد مطالعه در موج سوم پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌ها، تعدادی از آنها به انتخاب موسسه «راهبردهای بازنشستگی صبا» گزینش شده و متغیرهای منتخب نیز تنها «از منظر بازنشستگان» مورد بررسی قرار گرفته است. البته به منظور فراهم آوردن امکان مقایسه، علاوه بر گروه بازنشستگان، به فراخور گروه شاغل و بیکار و یا کل جامعه مورد مطالعه نیز در جداول و توضیحات مربوطه آمده است. در این چارچوب ابعاد و متغیرهای مورد مطالعه در این گزارش، دربرگیرنده وضعیت رضایتمندی، پنداشت از عدالت و نابرابری، ارزش‌های بنیادین، نگرش به حال و آینده، نگرش در حوزه اقتصاد، نگرش در حوزه سیاست، نگرش در حوزه امنیت، اعتماد، ارزیابی اخلاقی، هنجار وفاداری، هویت، گروه‌های مرجع، ارزیابی از عملکرد حکومت، مصرف کالاهای فرهنگی، فراغت و سفر و ارزش‌ها و هنجارهای خانوادگی است.

لازم به توضیح است به منظور سهولت درک داده‌ها، طیف‌های ۵ قسمتی (خیلی کم تا خیلی زیاد یا کاملا مخالفم تا کاملا موافقم) در طیف‌های سه‌گانه دسته‌بندی و تجمیع شده است.

برخی از یافته های منتخب

• احساس خوشبختی به عنوان یکی از ابعاد ارزش‌های بنیادین پاسخگویان مورد پرسش قرار گرفته است. بازنشستگان با 49.8 درصد بیش از کل جمعیت و گروه‌های شاغل و بیکار این احساس را در حد زیاد و خیلی زیاد بیان کرده‌اند.
• در خصوص وضع دینداری 63.9 درصد بازنشستگان معتقدند دینداری نسبت به پنج سال قبل کمتر شده و 60.7 درصد پیش‌بینی کرده‌اند که در پنج سال آینده هم کمتر خواهد شد.
• در خصوص وضعیت اخلاقی در پنج سال آینده 76.5 درصد بازنشستگان معتقدند رواج صفات اخلاقی منفی بیشتر و 67.1 درصد معتقد رواج صفات اخلاقی مثبت کمتر خواهد شد.
• در خصوص وضعیت اقتصادی (فاصله ثروتمندان و فقیران) 78.8 درصد بازنشستگان معتقدند فاصله فقرا و ثروتمندان نسبت به پنج سال قبل بیشتر شده و 78.3 درصد پیش بینی کرده‌اند که در پنج سال آینده هم بیشتر خواهد شد.
• 55.8 درصد بازنشستگان در خصوص آزادسازی قیمت ها کاملا مخالف و مخالف بوده‌اند.
• رسانه‌های مورد استفاده بازنشستگان برای پیگیری اخبار کشور بیش از همه تلویزیون با 89.5 درصد و پس از آن با فاصله بسیار رادیو داخلی با 10.7 درصد ذکر شده است. رسانه‌های با کم‌ترین استفاده برای پیگیری اخبار بازنشستگان رادیوهای خارجی با 0.9 درصد، شبکه‌های اجتماعی مجازی با 1.4 درصد و سایت های اینترنت با 3.4 درصد بیان شده‌اند.
• 43.2 درصد بازنشستگان با جمله «مردم می‌ترسند از حکومت انتقاد کنند» موافق و کاملا موافق بوده‌اند.
• در خصوص آزادی فرهنگی و اجتماعی بازنشستگان در استفاده از تلویزیون‌های ماهواره‌ای 50.2 درصد، سایت‌های اینترنتی 53.4 درصد و شبکه‌های اجتماعی مجازی 56 درصد؛ احساس آزادی در حد زیاد و خیلی زیاد داشته‌اند.
• میزان دسترسی بازنشستگان به اینترنت 23.1 درصد بیان شده است که در مقابل مصرف 47.2 درصد جمعیت کل، 53 درصد جمعیت شاغل و 56.5 درصد جمعیت بیکار از اینترنت نشان از مصرف بسیار کمتر بازنشستگان از اینترنت نسبت به این گروه‌ها دارد.
• نحوه دسترسی بازنشستگان مصرف‌کننده اینترنت عموما از طریق اینترنت منزل بوده است (69.5 درصد) و پس از آن با میزان بسیار کمتری (29 درصد) استفاده از اینترنت گوشی هوشمند عمومیت داشته است.
• 39.1 درصد بازنشستگان هیچ سفر داخلی نداشته‌اند و 28.5 درصد آنان یک سفر داخلی را تجربه کرده‌اند.
• در خصوص سفر خارجی 89.8 درصد بازنشستگان هیچ تجربه‌ای نداشته‌اند و 8.6 درصد تجربه یک سفر خارجی را داشته‌اند.
• 61 درصد از بازنشستگان از وضع سلامت خود در حد زیاد و خیلی زیاد ابراز رضایت کرده‌اند، کمتر از نیمی از بازنشستگان رضایت بالایی از وضعیت مالی خود داشته‌اند.
• از اوضاع سیاسی تنها حدود 23 درصد بازنشستگان رضایت در حد زیاد و خیلی زیاد ابراز کرده‌اند.