پیشگفتار
امکانسنجی و ساماندهی تبدیل آمار غیرثبتی به ثبتی طرحی مطالعاتی و عملیاتی است که طی آن موانع، الزامات و حتی مراحل لازم برای ثبتی شدن آمارهای غیرثبتی مشخص شده است. در این تحقیق بیش از اینکه به کار کتابخانهای و مطالعاتی صرف نیاز باشد، تیم تحقیق باید با حضور در میدان و برگزاری جلسات متعدد با کارشناسان و ترسیم وضعیت موجود؛ الزامات و امکانات لازم برای ثبتیشدن اقلام آمار را فراهم میکرد. بههمیندلیل در این تحقیق نزدیک به بیست جلسۀ رسمی گروهی و حداقل شصت جلسه دوجانبه با کارشناسان معاونتهای مدنظر برگزار شده است. مسئول پژوهش در هر معاونت با کارشناس هر قلم جلسات جداگانهای برگزار کرده و درنهایت پس از بررسی یافته در جلسات مشترک کار اصلاح و بازبینی یافتهها انجام شد.
همانگونهکه در ادامه مشخص میشود آمارهای ثبتی از ثبت دستی تا ثبت مکانیکی و درنهایت ثبت همزمان با فعالیت در سامانهها را شامل میشود. بنابراین براساس اینکه ما کدام تعریف را درنظرداشته باشیم تعداد ثبتی تفاوت خواهد داشت. هر چند ایدئال نهایی؛ ثبت اقلام همزمان با انجام فعالیت و با حداقل دخالت عامل انسانی است؛ مانند آنچه در امور بانکی انجام میشود؛ اما در حوزۀ فرهنگ دستیابی به چنین فرایندی گاه بسیار مشکل میشود. در چنین مواردی باید کار گام به گام انجام شود. برای مثال اگر سامانهای وجود ندارد حداقل کار اقلام غیرثبتی که فقط با سرشماری و نمونهگیری قابلاحصا است از این وضعیت خارج شده و با تهیۀ فرمهایی بتوان آمار را بهطوردستی و ثبت شده در اختیار داشت تا زمان نیاز تنها با مراجعه به اسناد و فرمهای موجود آمار را ارائه کرد.
لازم به ذکر است خروجی نهایی این تحقیق در دو جلد تهیه شده تا امکان مراجعه و مرور سریع به نتایج فراهم باشد. در جلد نخست کلیات تحقیق بهویژه وضع موجود اقلام و شاخصهای آماری ارائه شده است. در جلد دوم یافتههای مربوط به امکانسنجی و ساماندهی تبدیل آمار غیرثبتی به ثبتی ارائه شده است.