ناظران این پژوهش در مقدمۀ این اثر چنین بیان می‌کنند که رویداد پیاده‌روی اربعین نظر بسیاری از تحلیل‌گران را در داخل کشور، منطقه و جهان به‌سوی خود برگردانده است، اما این رویداد در داخل وخارج از کشور دستمایۀ تفسیرهای متنوع و متفاوتی قرار گرفته است که با ملاحظه سویه‌های متنوع و متعدد این آیین و نیز مناقشات سیاسی و فکری جاری چندان جای تعجب ندارد. آن‌ها تأکید می‌کنند سیاستمداران و گروه‌های سیاسی و جریان‌های فکری در چارچوب علایق و منافع خویش این رویداد را تفسیر می‌کنند و می‌کوشند معناهای مدنظرخویش را به این آیین تحمیل کنند و حتی الامکان به آن رنگ و بوی علایق خودشان را بدهند.
ناظران این اثر با بیان اینکه درخصوص این آیین داده (data) و گزارش‌های مستند زیادی وجود ندارد، به فقدان پژوهش‌های میدانی در این باره اشاره می‌کنند و چنین توضیح می‌دهند که طرح پژوهشی «تدوین گزارش‌های توصیفی از پیاده‌روی اربعین» اساساً با این هدف طراحی شد که شناختی عمیق‌تر و از درون از این آیین به دست دهد؛ شناختی دور از سوگیری و فارغ از پروپاگاندا. آن‌ها هدف از تعریف چنین پژوهشی را دستیابی به گزارش‌های دقیق توصیفی و در واقع مجموعه‌ای از داده‌ها و یافته‌ها بیان کرده‌اند.
به استناد مقدمۀ این کتاب، نمونه یا پیشینه‌‌ای از تدوین گزارش‌های توصیفیِ محققانه و مبتنی بر جزئیات از چنین واقعه‌ای در ایران نمی‌توان یافت. آنچه در این کتاب منتشر شده است، گزارش محققانی است که با حضور در راهپیمایی اربعین، تلاش کرده‌اند توصیف دقیق و روایت محققانه از آنچه مشاهده کرده‌اند، ارائه دهند. محققان این طرح در تدوین گزارش نهایی عمدتاً فرم گزارش روایی و گزارش توصیفی متعارف و درمواردی فرم یا ژانر سفرنامه را برگزیده‌اند.
گردآورندگان این اثر با اشاره به اینکه گزارش‌های درج‌شده در این کتاب، ساختار مشابه و کیفیت یکسانی ندارند و عاری از داوری‌های شخصی و کلی‌گویی‌های معمول هم نیستند، اما تأکید می‌کنند که «در لابه‌لای متون این کتاب با توصیف‌ها و روایت‌هایی از میدان تحقیق مواجه می‌شویم که تازه و شایان توجه‌اند. نویسندگانِ گزارش‌ها، روایت‌هایی از زائران ایرانی و عراقی و پاکستانی و ... ارائه می‌کنند که برخلاف برداشت رسانه‌ای مسلط، از تنوع وتکثر علایق و انگیزه‌ها در این جمعیت خبر می‌دهند؛ تنوعی که البته در پس‌زمینه باوری واحد -اعتقاد به اهمیت و عظمت حادثه کربلا- جریان می‌یابد که همواره از مهم‌ترین مبانی هویتی شیعیان بوده است.»
۱۷ گزارش منتشرشده در این کتاب در چهار فصل تدوین شده است: «روایت تطبیقی»، «تحلیل اجتماعی»، «روایت فرهنگی» و «روایت توصیفی». ویژگی بارز مجموعۀ حاضر که در ۹۷۱ صفحه تدوین شده، آن است که محققانی با گرایش‌های مختلف تلاش کرده‌اند تاآنجایی‌که در توان‌شان بوده است مشاهد‌ه‌ها و تجربیاتشان را به نحوی مبسوط و با زبانی شفاف روایت کنند. در بیشتر متن‌ها ردپای واضحی از«دغدغه‌های» خود محققان برجای مانده است. این دغدغه‌ها گاه کاملاً منطبق بر نگاه‌های رسمی است و گاه از سنخ بحث‌های روزمره و گاه نیز رنگ‌و‌بویی تحلیلی و منتقدانه به خود گرفته است.
همۀ هدف و امید گردآورندگان مجموعه این بود که به‌واسطۀ مطالعۀ راهپیمایی اربعین، گامی در شناخت حیات دینی و اجتماعی کنونی ایرانیان و خاورمیانه و نیز سایر شیعیان برداشته شود.