-
تقی آزاد ارمکی
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران -
علی محمد حاضری
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس -
علی ساعی
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس -
فرهاد نصرتی‌نژاد
استادیار گروه رفاه اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی
چکیده
این پژوهش به چرایی اهمیت‌یافتن هویت ملّی در دولت پهلوی، برجسته‌شدن عناصر باستانی هویت ایران و به حاشیه‌راندن عناصر اسلامی هویت ایرانی در دورۀ پهلوی اوّل با رویکردی تاریخی پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که ادغام ایران در نظام جهانی و ضرورت دولت‌سازی به شیوۀ مدرن و درنتیجه اهمیت‌یافتن هویت ملّی در این شکل از دولت، موجب توجه کانونی به مقولۀ هویت ملّی در این دوره شد. اما ازآنجاکه نیروهای اجتماعی مهمی قدرت دولت را در این برهۀ تاریخی به چالش می‌کشیدند، سیاست‌های هویتی دولت به‌گونه‌ای سامان یافت تا در برساخت هویت ملّی عناصری از هویت سراسری تاریخی ایرانی که نشانگر هویتی نیروهای اجتماعی یادشده بود. ازاین‌رو سیاست‌های هویتی دولت در این دوره بیشتر از آنکه منطق ایدئولوژیک داشته و ناشی از ایدئولوژی دولت باشد، در راستای منافع دولت و به ضرر نیروهای اجتماعی رقیب، خصوصاً روحانیت و سران ایلات و عشایر، تدوین شده است.