پس از انتشار اولین سالنامه مهاجرت ایران در سال 1399، دومین سالنامه مهاجرتی ایران در ۱۰ فصل تلاش دارد تصویری واضح از وضعیت ایران در مهاجرت‌های بین‌المللی و آخرین روندهای جهانی مهاجرت ارائه دهد و ذهن مخاطب را نسبت به این مسئله روشن کند. از جذابیت های این سالنامه وجود نمودارها و جداول متعدد در آن است که برای هر مبحث مهم به این داده ها اتکا شده است. این سالنامه به مخاطب خود برای نخستین بار این امکان را می‌دهد تا رصد و پایش جریان‌های مهاجرتی در طول دو سال پیاپی در کشور را انجام دهد.
نمایش جمعیت ایرانیان در کشورهای اصلی مقصد
دومین سالنامه مهاجرت ایران علاوه بر جمع آوری داده و اطلاعات از منابع مختلف آماری که نشان دهنده وضعیت مهاجرتی ایرانیان در گروه‌های مختلف دانشجویی، پناهجویی و اقتصادی است، جمعیت ایرانیان در کشورهای اصلی مقصد و جریان‌ها و کانال‌های مهاجرتی آنها را نشان داده است.
همچنین برای نخستین بار در آن گزارشی از وضعیت مهاجرت استعدادهای برتر و مشمولین بنیاد ملی نخبگان آورده شده و روند مهاجرتی آنها را در گروه‌های مختلف علمی نشان داده است.
در یکی از فصل‌ها داده‌های مرتبط با بازگشت متخصصان ایرانی خارج از کشور در برنامه همکاری با متخصصان غیر مقیم و پیشران ها ارائه شده است. اتفاقی که در چند سال اخیر توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با برنامه‌ای مدون رخ داد.
در این سالنامه جایگاه ایران در شاخص‌های کلیدی مهاجرت های بین المللی با اتکا به داده های معتبر و بر اساس شاخص ها مشخص شده است.
همچنین چکیده‌ای از مهمترین گزینه‌های سیاستی پیش روی ایران با توجه به روندهای آماری و چالش‌های مهاجرتی در حوزه‌های مختلف اعم از جابجایی بین‌المللی دانشجویان، مهاجرت‌های کاری و اقتصادی، مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی ارائه شده است.
تجزیه و تحلیل اثرات گسترش کرونا بر مهاجرت
همچنین سالنامه از گسترش ویروس کووید-۱۹ و اثری که روی بسته شدن مرزها، محدودیت در جابجایی در بسیاری از کشورها و مهاجرت‌های بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ داشت، غافل نشده است و در بخشی به این اثرات اشاره شده است و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.
اثراتی همچون تعطیلی دانشگاه‌ها و محدودیت جابجایی دانشجویان بین المللی، کاهش مهاجرت‌های اقتصادی-کاری و همچنین کاهش تعداد پناهجویان جدید در جهان.
به نقل از معاونت علمی ریاست جمهوری، بطور کلی، سالنامه مهاجرتی ایران- ۱۴۰۰ شامل دو بخش اصلی است؛
- بخش روند مهاجرت‌های بین المللی در جهان
- بخش وضعیت و جایگاه ایران در مهاجرت‌های بین‌المللی.
در بخش اول این اثر، به بررسی آماری روند مهاجرت‌های بین المللی در حوزه‌های مختلف جابجایی‌های دانشجویی، مهاجران اقتصادی- کاری و مهاجرت‌های اجباری-پناهجویی و همچنین مهاجرت‌های بازگشتی پرداخته شده است.
در بخش دوم نیز آمارهای مرتبط با اتباع ایرانی در جهان، شامل اتباع ایرانی حاضر در سایر کشورها، دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های کشورهای مختلف، پناهندگان و پناهجویان ایرانی در جهان و مهاجران ایرانی بازگشتی به کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.