خشونت و پرخاشگری در ورزشگاه‌های ایران

در فوتبال انگلیس که هواداران هولیگان و خشن آن در سراسر جهان معروف هستند، فاصلۀ یک متری با زمین بازی دارند ولی هیچ‌کدام از تماشاگران حتی در حساس‌ترین صحنه‌های بازی از صندلی خود بلند نمی‌شود. موضوع خیلی ساده است. تمام صندلی‌های ورزشگاه شماره‌گذاری شده است و دوربین‌های زیادی نیز وجود دارند و درصورتی‌که تماشاگران تخلفی انجام دهد و خللی در روند بازی ایجاد کند، به‌صورت مادام‌العمر از حضور در ورزشگاه‌ها محروم و با جریمۀ مالی سنگینی روبه‌رو می‌شود. همین نظارت و ابزار بازدارنده وقتی در فوتبال ایران وجود ندارد، باعث می‌شود تا در ورزشگاه‌های ایران شاهد آسیب‌رساندن فیزیکی، درگیری و توهین شدید در زمین بازی باشیم.

کمیتۀ انضباطی فدراسیون فوتبال ایران و کمیتۀ اخلاق و نهادهای ذی‌ربط در هرج‌ومرج این فصل کم مقصر نبوده‌اند. استفاده از جریمه و محرومیت، همیشه اهرمی مناسب برای تخلف و جلوگیزی از اتفاقات بوده است، ولی در فوتبال ایران بنا به‌دلایلی که معلوم نیست و شاید برای آرام‌کردن فرد معترض، از جریمۀ تعلیقی استفاده می‌شود؛ جریمه‌ای که به‌نظرمی‌رسد تنها در فوتبال ایران شاهد آن بوده‌ایم. در تبریز، کاپیتان تیم ملّی سیلی می‌خورد و بازیکن دیگری برای حمایت از او به‌سمت هوادار یورش می‌برد، ولی جریمه‌ای درنظرگرفته نمی‌شود (خبرگزاری ایسنا، 1398)؛ یا سرمربی تیم سپاهان از نطفه‌های مشکوک و مشخص نبودن پدر برخی هواداران می‌گوید و محرومیتی در انتظارش نیست و در شهراورد این فصل عده‌ای از بازیکنان ابتدا محروم و بعد بخشیده می‌شوند.

شاید فقط فناوری بتواند خیلی از حواشی و درگیری‌های فوتبال ایران را کم کند که البته باتوجه‌به نبود امکانات لازم در بسیاری از ورزشگاه‌های ایران، این امر نیز فعلاً منتفی است. فناوری VAR یا خط دروازه در خیلی از موقعیت‌ها می‌تواند فشار را از روی داوران در لیگ ایران بردارد. فدراسیون فوتبال ایران و کمیتۀ داوران می‌توانند برای تسهیل کار خودشان و کم‌شدن اشتباهات داوران، از این فناوری در لیگ ایران استفاده کنند تا سوژۀ اکثر مربی‌های لیگ برتر ایران در نشست‌های خبری کم شود. علاوه‌براین فناوری VAR می‌تواند باعث برقرای عدالت بیشتر بین تیم‌ها نیز شود و باتوجه‌به فضای درگیری‌های زیاد بین مربی‌ها و بازیکنان، خرید این لوازم و اجرایی‌کردن آن از ملزومات فوتبال ایران است (همان).

درمجموع باید عوامل تأثیرگذار بر خشونت در مسابقات فوتبال را از چند جنبه بررسی کرد؛ بازیکنان و مربیان، هواداران و امکانات ورزشی. بازیکنان فوتبال وظیفۀ فوتبال بازی کردن دارند و نباید دخالتی در قضاوت داور مسابقه داشته باشند. در بسیاری از موارد، حرکات تحریک‌کنندۀ سرمربی نسبت به داور در کنار زمین مسابقه باعث شده تا هوادار کنترل خود را از دست دهد. در بسیاری از بازی‌های شهرستان‌ها و حتی در بازی‌هایی نظیر شهراورد، هوادار برای اینکه بتواند صندلی خود را رزرو کند، باید ساعت‌ها (10 تا حتی 15 ساعت) بدون هیچ امکانات در سرما و گرما منتظر بماند. همین امر خود شعلۀ عصبانیت را در هوادار روشن می‌کند و با کوچک‌ترین اعتراضی در زمین بازی از طرف بازیکن و داور، سعی در خالی کردن خشم خود می‌کند. فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ موظف‌اند امکانات حداقلی را برای تماشاگران در نحوۀ بلیت‌فروشی، نظارت و سازمان‌دهی ایجاد کنند.

درنهایت می‌توان پیشنهادهای جامعه‌شناسان ورزشی، خبرنگاران و فعالان حوزۀ فوتبال را در جدول زیر خلاصه کرد: