نظر به اینکه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مناسب برای اجرای فعالیت‌های فرهنگی اثرگذار، مستلزم برخورداری از آمار و اطلاعات موثق است؛ در پژوهش پیش‌رو، تلاش شد تحولات فرهنگی و هنری استان ایلام از ابعاد مختلف مطالعه و بررسی شود تا اطلاعات دقیق و موثقی از وضعیت فرهنگی، نیازها و خواست‌های فرهنگی و هنری استان به دست آید. ازاین‌رو، هدف اصلی این تحقیق، توصیف وضعیت فرهنگی هنری، شناسایی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها، تهدیدها، ظرفیت های بومی، خواستها و نیازهای فرهنگی و هنری استان ایلام است. برای تحقق این هدف، تلفیقی از روش‌کتابخانه‌ای و مصاحبۀ نیمه ساختاریافته مورد استفاده قرار‌گرفت. برای تحلیل مصاحبه‌ها، از تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. این پژوهش در چند مرحله اجرا گردید. ابتدا، با مطالعه و بررسی منابع کتابخانه‌ای به منظور «توصیف سیمای تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان»، اطلاعات لازم گردآوری شد. پس از‌آن، برای تدوین«گزارش توصیفی و‌تحلیلی وضعیت فرهنگی و‌هنری استان» با تأکید بر اقدامات، برنامه‌ها و منابع فرهنگی موجود، امکان جمع‌آوری اطلاعات فراهم‌آمد. سپس، در‌مصاحبه با نخبگان و صاحب‌نظران فرهنگی، تحلیلی ازوضعیت فرهنگی و‌هنری استان با تکیه بر نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها، تهدیدها، ظرفیت‌های بومی، خواستها و نیازها و تمرکز بر‌گسترش عدالت فرهنگی ارایه گردید.
جامعۀ آماری از مدیران فرهنگی، استادان دانشگاه‌ها، کارشناسان فرهنگی، هنرمندان، پژوهشگران، ناشران، مدیران مؤسسات فرهنگی و...، تشکیل شده بود. برای انتخاب نمونه‌ای از آنها، از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد و با استفاده از معیار اشباع نظری با 45 نفر از آنان مصاحبه به عمل‌آمد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد دستگاه‌های اجرایی مختلفی از اعتبارات حوزۀ فرهنگ ارتزاق می‌کنند؛ ولی، تنها اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در‌قبال مشکلات آن پاسخگو است.
نتایج بخش «تحلیل وضعیت فرهنگی و هنری استان» نشان می‌دهد که «نقاط قوت» عبارتند از: محسوس بودن انتشار‌کتاب به ویژه آثار بومی و محلی، وصل‌شدن سینمای استان به شبکۀ توزیع فیلم‌کشوری و مفید بودن این هنر برای قشرجوان، پیوند شعر و ادبیات با جریان سیال شعر معاصر در‌سطح ملی و درخشش هنرمندان در طراز ملی؛ «نقاط ضعف» عبارتند از: عدم رغبت بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری و حمایت از مطبوعات، نبودساز و‌کار برای فعالیت در‌‌فضای مجازی،کم کاری در حوزۀ ثبت و ضبط فرهنگ عامه؛ « فرصتها» عبارتند‌از: تشویق بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در‌حوزۀ چاپ و‌نشر، ارایۀ خدمات چاپی به مردم استان‌های مرزی‌عراق «همجوار ایلام»؛ «تهدیدها» عبارتند از: انتشار بخشی از آثار فرهنگی در چاپخانه‌های خارج از استان، نبود زیر‌ساخت وتعطیلی برخی از چاپخانه‌ها؛ «خواستها» عبارتند از: تخصیص اعتبار برای آغاز عملیات اجرایی‌تالار مرکزی ایلام، کمک به ساخت دو مجتمع فرهنگی هنری نیمه تمام در شهرهای مهران و آسمان‌آباد، کمک به تجهیز چهار مجتمع فرهنگی هنری در شهرهای ایلام، دهلران، دره‌شهر و سرابله؛ کمک به احداث ساختمان خانۀ مطبوعات استان؛ «ظرفیت‌های فرهنگی و‌هنری» عبارتند از: زندگی مسالمت‌آمیز و بدون تنش چهار قوم بزرگ کُرد، لُر، لک و عرب و یک‌پارچگی مذهبی مردم استان؛ هم مرز بودن استان با سه استان شیعه‌نشین واسط، میسان و دیالی در‌کشور عراق و پیوندهای فرهنگی مشترک ؛ ارایۀ را‌هکارهای کوتاه مدت و بلند‌مدت با نگاه فراگیر و عدالت محور برای حل مسائل و بهره‌گیری از فرصتها.