اولین مطالعۀ رفتار رأی‌دهی ایرانیان

مرکز رصد فرهنگی کشور اولین پیمایش ملی مطالعۀ رفتار رأی‌دهی ایرانیان و بررسی رأی‌ندهنده‌ها در انتخابات ۱۴۰۲ را منتشر کرد.
محمد اصغری، مدیر اجرایی مرکز رصد فرهنگی کشور با اعلام این خبر گفت: با توجه به رشد تعداد رأی‌ندهنده‌ها در انتخابات‌های اخیر و ضرورت مطالعۀ رفتار رأی‌دهی این افراد و کسب شناختی عمیق‌تر از دلایل و جوانب چنین رفتاری، مرکز رصد فرهنگی کشور با همکاری و ابتکار مرکز تحلیل اجتماعی متا، در ادامۀ موج اول این پژوهش پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، موج دوم این پیمایش را ناظر به انتخابات مجلس ۱۴۰۲ برگزار کرده است.
اصغری با تأکید بر ضرورت شناخت رأی‌ندهنده‌ها گفت: مشارکت در انتخابات و حضور مردم پای صندوق‌های رأی، مظهر مردم‌سالاری دینی و بیانگر اعتماد مردم در رابطۀ دو طرفۀ آنان با نظام سیاسی است. از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون نیز قریب به ۴۰ انتخابات برگزار شده و مشارکت مردم در دوره‌های مختلف انتخاباتی متفاوت بوده است؛ اما همواره در رسانه‌ها، میزان مشارکت مردم با اهمیت و تعیین‌کننده محسوب شده است. مطالعات علمی در حوزۀ مشارکت سیاسی در ایران نیز عمدتاً بر افراد رأی‌دهنده و عوامل مؤثر بر مشارکت متمرکز بوده است و جمعیت رأی‌ندهنده در انتخابات‌ها، علی‌رغم اهمیت بالای شناخت آن‌ها، کمتر موردتوجه واقع شده و باید اهتمام بیشتری به آن داشت.
اصغری گفت: شواهد علمی و تجربی نشان می‌دهد رأی‌ندهنده‌ها از نظر مشارکت وضعیت یکسانی ندارند. برخی از رأی‌ندهنده‌ها، عدم‌مشارکت مستمر دارند و در اکثر یا همۀ انتخابات‌ها شرکت نمی‌کنند. اما برخی از رأی‌ندهنده‌ها، از نظر مشارکت و رفتار رأی‌دهی وضعیت متغیری دارند و در برخی از انتخابات‌ها شرکت کرده و در برخی انتخابات‌ها شرکت نمی‌کنند.
مدیر مرکز رصد فرهنگی ادامه داد: داده‌های پیمایشی نشان می‌دهد عمدۀ افرادی که رفتار متغیر در رأی‌دهی دارند، اتفاقاً ازجهت نگرش‌های سیاسی و اعتقادی با ارزش‌های نظام جمهوری اسلامی همراهی دارند و زمینه و ظرفیت بیشتر و مساعدتری برای مخاطب قرارگرفتن و دعوت به مشارکت آن‌ها فراهم است. چنین افرادی حدود یک چهارم از جمعیت بزرگسال (بالای ۳۲ سال) کشور را تشکیل می‌دهند.
این پژوهشگر فرهنگی گفت: از جهت وضعیت دینداری نیز یک سوم از این رأی‌ندهندگان دارای رفتار متغیر رأی‌دهی، ملتزم و پایبند به دستورات دینی هستند و قریب به یک‌چهارم از این افراد به اسلام سیاسی نیز باورمندی بالایی دارند.
وی افزود: براساس نتایج این پژوهش علمی، رفتار رأی‌دهی بیش از آن رفتاری سیاسی باشد، رفتاری فرهنگی و اجتماعی است و عوامل مختلفی در شکل‌گیری این رفتار مؤثر هستند و نمی‌توان تنها با گزاره‌های کلی، عدم مشارکت را تفسیر کرد.
اصغری در پایان گفت: مرکز رصد فرهنگی کشور در تلاش است تا از خلال انجام پژوهش‌های مستمر دربارۀ فرهنگ مشارکت و رفتار رأی‌دهی، ضمن شناخت نگرش‌ها، ویژگی‌ها و عوامل مؤثر بر رأی‌دهی بیش از نیمی از واجدین شرایط رأی‌دهی در کشور، زمینه را برای فهم دقیق‌تر و غیربسیط از این گروه فراهم آورد تا به‌واسطۀ آن در سیاست‌ها و تصمیمات بتوانیم ارتباط مؤثرتری با این گروه برقرار سازیم.