گزارش رصد فرهنگی (45)

مسجد در ایران

چکیدۀ آماری

• براساس آخرین داده‌های موجود، تعداد مساجد کشور 85 هزار باب است.
• به‌ازای هر 3 هزار ایرانی، یک مسجد در کشور وجود دارد.
• مساجد ایران در مقایسه با دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، افزایش 3 برابری را تجربه کرده‌اند.
• تعداد مساجد شیعی فاقد امام‌جماعت در ایران 33552 باب است.
• در 30.6درصد از مساجد ایران، نماز جماعت در 3 نوبت برگزار می‌شود، درحالی‌که در 16درصد از مساجد نماز جماعت اصلاً برگزار نمی‌شود و در 12.5درصد از مساجد، نماز جماعت تنها در برخی ایام سال همانند محرم و رمضان برگزار می‌شود.
• استان خوزستان بیشترین تعداد امام‌جماعت را در بین استان‌های کشور داراست درحالی‌که در تعداد مساجد در رتبۀ نهم قرار دارد.
• استان آذربایجان شرقی با 7186 باب مسجد، بیشترین تعداد مسجد کشور را دارد و کمترین تعداد مساجد متعلق به استان‌های البرز و ایلام با 454 و 500 باب مسجد است.
• تعداد اماکن مذهبی و عبادی به جز مسجد در ایران، همانند حسینیه، فاطمیه، مهدیه، زینبیه و تکایا 72976 باب است.
• تعداد مساجد اهل‌سنت در ایران 27028 باب است. از 31 استان کشور در 12 استان مسجد اهل‌سنت وجود دارد.
• در جهان حدود 4 میلیون مسجد وجود دارد و ایران در این میان رتبۀ 8 را داراست. اندونزی با 800 هزار مسجد، صاحب بیشترین تعداد مسجد در دنیاست. عربستان سعودی علی‌رغم تعداد جمعیت کمتر، با 94 هزار مسجد، در رتبة بالاتری نسبت به ایران قرار دارد. ترکیه نیز با جمعیتی نزدیک به ایران، 3 هزار مسجد بیش از ایران دارد.
• تا اردیبهشت 1402، 26260 کانون فرهنگی هنری در مساجد تشکیل شده و 2464558 نفر در این کانون‌ها عضو هستند. استان‌های اصفهان، تهران و هرمزگان بیشترین تعداد اعضای کانون‌ها را دارند.
• در آخرین داده‌های آماری، 58درصد از مردم همیشه نماز روزانه خود را می‌خوانند و 15.7درصد در اغلب موارد نماز می‌خوانند. تنها 11.2درصد از افراد جامعه هیچ‌گاه نماز نمی‌خوانند.
• داده‌ها نشان می‌دهد که اعتقاد به وجود خدا در میان مردم یک ثبات نسبی دارد و با عددی بین 95 تا 97 درصد قابل‌بیان است. این مسئله دربارۀ اعتقاد به معاد هم با 91درصد، صادق است.
• نمازخوانی در ایران با یک شیب ملایم در حال کاهش و در مقابل تعداد کسانی که اظهار داشته‌اند نماز نمی‌خوانند روبه‌افزایش است.
• فراوانی ادای نماز جماعت از سال 1379 تا 1402 در حد متوسط و روبه‌پایین بوده است و تعداد کسانی که در نمازجمعه شرکت می‌کنند، در هیچ سالی به 40 درصد نرسیده است.
• برخلاف شاخص‌هایی مانند نماز جماعت و نمازجمعه که در سطح مشارکت پایینی قرار دارند، جامعه در خصوص مناسکی چون شرکت در مراسم روضه، هیئت و زیارت اماکن مذهبی سطح بالای مشارکت و گاه افزایشی را تجربه کرده است.
• بر اساس داده‌های 3 ماه اخیر، 14.2درصد از مردم هر هفته در مجالس مذهبی و هیئت شرکت می‌کنند، 12.3درصد ماهی یکی دو بار و 58درصد از افراد جامعه در مناسبت‌های خاص مانند محرم و شب‌های قدر در مجالس مذهبی و هیئت‌ها شرکت می‌کنند. تنها 14.7درصد از افراد اصلاً به هیئت نمی‌روند.