رصدخانه مهاجرت ایران منتشر کرد

مهاجرت‌نامه

مهاجرت به عنوان یک پدیده اجتماعی -اقتصادی همواره در ایران در دوره‌های مختلف زمانی و به فراخور فراز و فرودهای مهاجرتی در سطح اجتماع و حاکمیت مورد توجه جدی بوده است و مخالفین و موافقین زیادی در این زمینه اظهارنظر کرده‌اند. با این حال نیاز است که توجه جدی به این موضوع با واکاوی نظام‌مند علمی ریشه‌ها و پیامدهای مختلف آن به ویژه توسط دانشمندان و متخصصان حوزه علوم اجتماعی همراه گردد.

ویژه‌نامه پیش‌رو محصول تلاش چند ماهه پژوهشگران رصدخانه مهاجرت (وابسته به پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف) برای دریافت مجموعه دیدگاه‌های عمدتاً انتقادی کارشناسان، صاحب‌نظران و گروه‌های مختلف اجتماعی است که به اشکال مختلف با پدیده مهاجرت مواجه و درگیر هستند.

فهرست مطالب این ویژه‌نامه به شرح زیر است:

آغاز

• پیشگفتار
• تحلیلی بر وضعیت مهاجرت در جهان و ایران

جامعه و مهاجرت

• مهاجرت به مثابه واکنشی به محدودیت‌های اجتماعی - مصاحبه با احسان شریعتی
• گسترش ناامیدی و بی‌افقی مهم‌ترین عامل مهاجرت بی بازگشت - مصاحبه با هادی خانیکی
• «خراب شده»؛ واکنشی برای فرار از خویشتن یا وطن؟ - مصاحبه با عباس عبدی
• «هتروتوپیا»؛ پس‌زدگی ساختاری و روان‌شناختی مهاجران در جامعۀ مقصد - ایمان واقفی
• هر بار مهاجرت، صد بار دشوارتر! (روایتی از شوک‌های فرهنگی، خروج و بازگشت) - سیاوش خالدان
• نقدی بر اظهارنظرهای غیرمعتبر در حوزه آمار و اخبار مهاجرتی - پرویز کرمی
• چرا مشتریان خبرهای تلخ بیشترند؟ - جلال سمیعی
• آیا همه دارند از ایران مهاجرت می‌کنند؟ - سید مهدی فیروزآبادی
• همه می‌گویند: مهاجرت کن! - لیلا عراقی
• «از، به »! (دوگانۀ سیاه و سفید از بازنمایی مفهوم مهاجرت در گفتمان مردم و حاکمیت) - مرضیه ادهم

جهان و مهاجرت

• مهم‌ترین اخبار مهاجرتی ایران و جهان در سال 2021
• نگاهی بر مهم‌ترین تحولات مهاجرت‌های دانشجویی در جهان و ایران در سال 2021
• نگاهی بر مهم‌ترین تحولات مهاجرت‌های اقتصادی و کاری در جهان و ایران در سال 2021
• فرصت‌سازی از مهاجرت تحصیل‌کردگان و نیروی کار - میترا حسین‌پور
• پروژه‌های چشم‌اندازساز کشورهای حوزه خلیج فارس - فهمیه بهزادی
• خریداران خانه در ترکیه (از اشتیاق کشورهای بحران زده تا خروج برخی از کشورهای منطقه) - داود عیوضلو
• نگاهی به مسئلۀ تابعیت مضاعف در ایران و جهان - فاطمه سوری
• از کدام زن مهاجر خاورمیانه‌ای صحبت می‌شود؟ - فرشته طوسی
• مهم‌ترین دستاوردها و جوایز بین المللی برای ایرانیان در سال 2021

اکوسیستم استارتاپی و مهاجرت

• روایت‌های فعالین استارتاپی از دوگانۀ رفتن و ماندن- زهرا علی‌پور
• سوءمدیریت: مهم‌ترین پیشران مهاجرتی فعالین استارتاپی! – مصاحبه با حامد بیدی
• تحریم و چالش‌های قانونی - میثم صدیق
• تحریم‌ها سقف برنامه‌ریزی‌ها را کوتاه کرد! - هادی کهولی
• ظرفیت اکوسیستم استارتاپی ایران را دست کم نگیریم! - هادی فرنود
• با طرح صیانت با طرح صیانت نخبگان به ماندن دلگرم نخواهند شد! - محسن مکرمی
• سه‌گانۀ کرونا، دورکاری و مهاجرت - بهار سیار
• تحریم و افزایش میل به مهاجرت - مصطفی سعیدنژاد

مهاجرت و کادر بهداشت و درمان

• چرایی مهاجرت پزشکان - مصاحبه با علی اکبر حقدوست
• گزارشی از نشست کلاب هاوسی بررسی عوامل مهاجرت کادر درمان از کشور

ورزش و مهاجرت

• تغییر زمین بازی! (نیم نگاهی به ریشه‌های مهاجرت ورزشی)
• ورزشکارانی که در سال‌های اخیر از ایران مهاجرت کردند
• مهاجرت و پیمایش‌های اجتماعی
• نگاهی به شاخص‌های کلیدی مهاجرت در میان برخی از گروه‌های اجتماعی در سال 1400
• تحلیلی بر افزیش میل به مهاجرت در کشور - محمدامین مولا

سیاست گذاری مهاجرت

• سندروم اجتماعی مهاجرت و سردرگمی سیاستی کشور - بهرام صلواتی
• مهاجرت سرمایه‌های انسانی ایران؛ واقعیت‌ها و علل - محمدرضا جلائی‌پور
• اجماع حاکمیتی، حلقۀ مفقودۀ بازگشت طبقۀ خلاق به کشور - علی بابایی
• مهاجرت نخبگان: فرصتی که تبدیل به تهدید شد! - مسعود قدرت‌آبادی
• حاکمیت و لزوم مواجهۀ با واقعیت در حل مسئلۀ مهاجرت نخبگان - مصاحبه با فرشاد مومنی
• مهاجرت‌های اقلیمی و چالش‌های حکمرانی - رقیه صمدی

بازتاب مهاجرت در هنر و ادبیات

• نوشتن از دورماندگی؛ خودِ «اینجا » یا «آنجا » - پوریا پیرانی
• مهاجرت و بازتاب آن در آثار ادبی کودکان و نوجوانان - سارا صدیق
• معرفی فیلم‌های مهاجرتی
• جمعیت مهاجران ایرانی در ایالت‌های مختلف آمریکا

دستاوردهای رصدخانه مهاجرت ایران