دینداری در بحران کرونا

در مورد دعا کردن، نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در فروردین 1399 نشان می‌دهد میزان «دعا کردن» برای حل و رفع بحران بیشتر شده است. از پاسخگویان خواسته شد میزان موافقت خود با این‌گویه را بیان کنند: «در این شرایط پیش آمده بیشتر از قبل به درگاه خدا دعا می­‌کنم». بر اساس نتایج جدول فوق 60.5 درصد پاسخگویان موافق و تنها 7.9 درصد آنان با جمله مذکور مخالف بوده‌­اند. 17.7 درصد افراد پاسخگو نیز در این زمینه نظری بینابین داشته‌­اند. زنان نسبت به مردان بیشتر با این گویه - این شرایط پیش آمده بیشتر از قبل به درگاه خدا دعا می­کنم- موافق‌اند. در بین گروه­‌های سنی، افراد بالای 45 سال در قیاس با سایر گروه­‌های سنی بیشترین میزان موافقت را در این خصوص داشته‌­اند. پاسخگویان بدون تحصیلات دانشگاهی نیز در مقایسه با افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر با تأثیرگذاری مثبت شرایط کنونی بر میزان دعا کردنشان موافق بوده‌­اند.

اما با وجود اینکه دعا کردن بیشتر شده است، ایجاد سؤال و برخی «تردیدهای دینی» برای افراد نیز بیشتر شده است. در نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سطح کشور با نمونۀ 1259 نفری در فروردین‌ماه، 25.5 درصد از افراد گفته‌اند که دچار تردیدها و سؤالاتی شده‌اند. در این نظرسنجی از افراد خواسته شد میزان موافقت یا مخالفت با این جمله را بیان کنند: «مسائل و مشکلاتی که این بیماری ایجاد کرده باعث ایجاد سؤالات اعتقادی جدیدی برایم شده است».

نتایج به دست آمده نشان می‌دهد 34.2 درصد پاسخگویان، تأثیر مشکلات ناشی از کرونا بر ایجاد سؤالات جدید اعتقادی را رد کرده‌اند. از سوی دیگر 25.5 درصد افراد تائید کرده‌اند که این مسائل و مشکلات باعث ایجاد سؤالات اعتقادی جدیدی برای آن‌ها شده‌اند. 23.2 درصد پاسخگویان نیز با گویه مذکور نه موافق و نه مخالف هستند. مقایسه صورت گرفته در گروه‌های مختلف نشان می‌دهد ایجاد سؤالات اعتقادی ناشی از مشکلات کرونا در بین افراد بدون تحصیلات دانشگاهی (34.3 درصد)، بیشتر از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی (25.4 درصد) بوده است.

با وجود اینکه برای برخی افراد، یک سری سؤالات مذهبی بیشتر شده است، اما از اهمیت خداوند در دیدگاه افراد دیندار کاسته نشده است. دیدگاه افراد در مورد اهمیت دین و خدا و در دوران شیوع کرونا، می‌تواند نشانگر سؤالاتی در مورد رابطۀ بحران کرونا و دینداری مردم باشد. در نظرسنجی ایسپا در اردیبهشت‌ماه با نمونۀ کشوری 1563 نفری، از افراد پرسیده شده است «در این ایامی که کرونا شیوع پیدا کرده اهمیت دین و خداوند برای شما نسبت به قبل چه تغییری کرده است؟» نتایج پاسخ‌ها در نمودار بعدی نشان می‌دهد که 48.4 درصد پاسخگویان اظهار داشته‌اند در این ایامی که کرونا شیوع پیدا کرده اهمیت دین و خداوند برای آن‌ها نسبت به قبل تغییری نکرده است. 47 درصد مردم گفته‌اند در ایام کرونا، اهمیت دین و خداوند برای آن‌ها نسبت به قبل بیشتر شده است. فقط 3.5 درصد گفته‌اند این اهمیت نسبت به گذشته کمتر شده است. میزان تغییر اهمیت دین و خدا در دوران کرونا وجود دارد. یعنی اهمیت دین و خدا در دوران کرونا برای زنان در مقایسه با مردان بیشتر از قبل شده است. بیشتر شدن اهمیت دین و خدا نسبت به قبل در میان افراد بالای 50 سال بیشتر از سایر افراد و برای افراد دارای تحصیلات غیردانشگاهی بیشتر از افراد دانشگاهی مشاهده می‌شود.