واکاوی تحولات صنعت روزنامه در فرایند اینترنتی‌شدن در ایران

چکیده

باتوجه‌به نقش درحال‌گسترش اینترنت در فضای رسانه‌ای مقالۀ حاضر به واکاوی وضعیت صنعت روزنامه در ایران و جهان و تحولات آن پرداخته است. مبنای مطالعه، واکاوی آن جنبه‌هایی از صنعت روزنامه است که با تغییر فضای رسانه‌ای از چاپی به مجازی دستخوش تحول شده است؛ ازجمله «تغییر رابطۀ یک طرفۀ بین سه عامل تولید، مصرف و تبلیغات»، «بازشدن بستۀ محتوا»، «تغییرات مربوط به دوره‌ای‌بودن انتشار»، «استانداردبودن محتوای خبری» و «مرجعیت رسانۀ چاپی». مقاله ضمن اشاره به مشکلات ساختاری صنعت روزنامه در ایران و نیز گسترش نفود اینترنت در حوزۀ رسانه‌های خبری نشان می‌دهد که هنوز روزنامۀ چاپی مرجعیت خود را حفظ کرده است. علی‌رغم آن اینترنتی‌شدن فضای خبری در ایران به‌واسطۀ «بازکردن بستۀ محتوای روزنامه بخشی از بازار روزنامه را از آن منتزع ساخته و درآمدهای انحصاری روزنامه‌ها را در آن حوزه‌ها به‌سوی رسانه‌های جدید سوق داده است. هرچند روزنامه‌ها با اقداماتی ازجمله برخط‌شدن و چندرسانه‌ای‌شدن در پی رفع مشکلات ناشی از این تغییرات برآمده‌اند، اما موفقیت‌ها محدود بوده است. گره‌های ساختاری و خلاء‌های قانونی موجود همراه دولتی‌بودن یا وابستگی بسیاری از روزنامه‌ها به بخش دولتی و نیز سیاست‌زندگی صنعت روزنامه اثر این مشکلات را مضاعف ساخته است. حاصل باعث تضعیف روزنامه‌نگاری رسمی و کاهش نفوذ آن شده است. محتمل است محدودشدن نفوذ روزنامه‌ها، فضای کنش سیاسی را از اشکال رسمی و استاندارد به حوزه‌های غیراستاندارد و غیررسمی براند.

لینک مقاله در فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات